C VİTAMİNİ (ASKORBİK ASİT)

C VİTAMİNİ (ASKORBİK ASİT)

Ø  C vitamini (askorbik asit) günümüzde en çok bilinen ve kullanılan vitaminlerin başında gelir. Suda çözülen bir vitamindir; ısı, hava, su ve alkalilere karşı hassas ve dayanıksız olan bu vitamin, ilk kez 1928 yılında Dr.Szent Gyorgi tarafından ayrıştırılmıştır.

Ø  İnsan ve gelişmiş bütün canlıların hücrelerinde C vitamini bulunur  ve hücrenin çalışması için görev yapar. İnsan vücudu kendiliğinden C vitamini üretemez, bu nedenle dışarıdan yapılmış olarak almak zorundadır.

C VİTAMİNİNİN FİZYOLOJİK FONKSİYONLARI

Ø  Dokuları bir arada tutan bir protein çeşidi olan kollajenin sentezinde görev yapar.

Ø   Kollajen kan damarları,tendonlar,bağlar ve cilt dokusunun yapısında yer alan bir maddedir. Kollajen bu dokuların bir arada tutulmasını sağladığından vücudun çimentosu olarak kabul edilebilir.

Ø   C vitamini kan damarlarının kuvvetli olmasında da önemli rol oynar.

Ø  C vitamininin en önemli görevlerinden birisi de vücudu enfeksiyonlara ve bakteri toksinlerine karşı korumasıdır.

Ø  Enfeksiyonlar vücuttaki C vitamini miktarını azaltır.

Ø  Bu vitamin yeterli miktarda alındığında enfeksiyonlar önlenmekte ve C vitamini alımı arttırıldığında enfeksiyonlarda azalma görülmektedir.

Ø  Kolesterol düzeyinin dengelenmesi için de C vitamininin yeterli miktarda alınması önemlidir.

Ø  Vücutta steroid sentezinde görevlidir.

Ø  Diğer besin öğelerinin vücutta kullanılmasında C vitamini oldukça etkindir. B vitaminlerinden riboflavinin, folik asitin, ayrıca A ve E vitaminlerinin vücutta daha iyi kullanılmasını sağlar. Bunların dışında demirin emilimi için de C vitamini gereklidir.

Ø  Kortizon, aspirin, insulin gibi ilaçlarla kurşun, civa, arsenik gibi ağır metallerin olumsuz etkilerini giderir.

Ø  Vücudun savunma sistemini arttırıcı etkisi vardır. Bu etkisini nötrofil hücrelerini ve interferon denilen maddeyi arttırmak yoluyla gerçekleştirir.

Ø  C vitamini, demirin incebağırsaklardan emilimini düzenler; folasinin folinik aside dönüşümü ve bazı hormonların (tiroksin, adrenalin ve steroid) sentezi için gereklidir.

Ø  Triptofandan beyin için gerekli olan serotonin elde edilmesinde etkilidir.

Ø  Kandaki şeker miktarını azaltır.

Ø  İdrar yolu enfeksiyonları için kullanılan ilaçların etkinliğini arttırır.

Ø  Dişlerin sağlıklı gelişimini sağlar.

Ø  Histamin yapımını azaltarak alerjik olayların şiddetini düşürür.

Ø  C vitamini sebze ve meyvelerde kararmayı, yağlı besinlerde acımayı önler.

Ø  Amino asitlerden tirozinin metabolizması için de gereklidir.

Ø  C vitamini yararlarının arasında güçlü bir antioksidan olmasıda vardır.

Ø  Bu vitamin hücrelere zarar veren ve bağışıklık sistemini zayıflatan ve yaşlanma ve hastalığın başlıca nedeni olan serbest radikallerden bedenlerimizi koruyan önemli bir antioksidandır.

Ø   Ameliyat sonrası iyileşmeyi hızlandırır ve protein hücrelerini bir arada tutarak yaşamı uzatır.

C VİTAMİNİ GÜNLÜK GEREKSİNİMİ

Ø  Günlük C vitamini gereksinimi 50-60 mg' dır.

Ø   Sigara içenler 2-3 kat daha C vitamini almalıdır.

Ø  Sigara içmek vücuttaki C vitamini miktarını azaltır.

Ø   C vitamini pişirilirken bakır ve demirle temasa geçerse vitamin kaybı olur.

Ø  Meyve suyu da hazırlandıktan sonra bekletilirse vitamin kaybı olur.

Ø  Her öğünde 50 mg C vitamini alınması anemiyi önler.

Ø  1-14 yaş arası çocuklarda günlük C vitamini gereksinimi 50 mg, 14 yaş üzeri kişilerde 60 mg, sporcularda 75-90 mg, kuvvet antrenmanı dönemindeyse 175-200 mg olmalıdır.

C VİTAMİNİNİN DOĞAL KAYNAKLARI

Ø  Turunçgiller,   

Ø  yeşil sebzeler,

Ø   kırmızı biber,

Ø   yeşil biber,

Ø   portakal,

Ø  mandalina,

Ø   greyfurt,

Ø  Limon,

Ø  muz,

Ø  çilek,

Ø   kavun,karpuz,

Ø   havuç,

Ø  domates,

Ø  karnabahar,

Ø  brokoli,

Ø  pırasa,

Ø  maydanoz, siyah kuru üzüm gibi besinlerde ve

Ø  taze meyve suları.

Kaynak	100 g' da mg
Siyah üzüm	200
Narenciye	50
Çilek	60
Kavun	20
Yeşil biber	100
Maydanoz	150
Brokoli	100
Havuç	6
Soğan	10
Çiğ Bezelye	25
Pişmiş Bezelye	10

C VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ

Ø  C vitamini eksikliğinde oluşan en ağır durum skorbüt hastalığıdır.

Ø  Diş eti kanamaları ve çekilmeler,

Ø   Enfeksiyonlara karşı dayanıksızlık ve zor iyileşme,

Ø   Deride küçük kanamalar,

Ø   Halsizlik ve iştahsızlık görülür.

Ø  Eksikliğin artması durumunda;

Ø   burun kanamaları,

Ø   ağız içinde yaralar,

Ø   diş kayıpları,

Ø  eklem şişmeleri,

Ø   kemik ağrıları ve

Ø  nefes darlığı görülmektedir.

Ø  Çocuklarda büyümenin yavaşlaması, enfeksiyonlara karşı vücut direncinin azalması ve sık mikrobik hastalıkların gelişmeye başlaması, yaşlılarda ciddi damar problemleri, yüksek tansiyon, eklem iltihabı, ülser, damar sorunları, allerji ve safra kesesi taşları gibi bir çok sağlık sorununun C Vitamini ile ilişkili olduğu düşünülmektedir.

C VİTAMİNİ FAZLALIĞI

Fazla alımında idrarla atılımı gerçekleşir. Şu durumlarla karşılaşılır :

Ø  İshal

Ø  Karın ağrısı

Ø  İdrarda yanma

Ø  Deride hassasiyet

Ø  Kan hücrelerinde yıkım

Ø  Böbrek taşı oluşumu